Naturalne metody na mszyce

Wprowadzenie do świata mszyc:

Każdy ogrodnik, niezależnie od doświadczenia, z pewnością spotkał się z małymi, zielonymi owadami żerującymi na jego ulubionych roślinach. Są to mszyce – niewielkie, ale zdolne do wyrządzenia znacznych szkód owady, które stanowią wyzwanie dla wielu miłośników roślin.

Mszyce to małe, roślinożerne owady z infrarzędu Aphidomorpha lub nadrodziny Aphidoidea. Choć są niewielkie, potrafią występować masowo, przysysając życiodajny sok z roślin i przekazując różne choroby.

W ekosystemie pełnią ważną rolę jako pokarm dla wielu drapieżników, takich jak biedronki czy ptaki. Jednak dla ogrodników i rolników stanowią problem, ponieważ mogą powodować znaczne szkody w uprawach, zwłaszcza gdy występują w dużych ilościach.

Kto z nas nie zauważył kiedyś kolonii mszyc na młodych pędach róż czy na spodniej stronie liści pomidorów? Te małe szkodniki potrafią szybko się rozmnażać, a ich obecność często sygnalizuje konieczność interwencji.

Celem tego artykułu jest przybliżenie czytelnikom świata mszyc – ich biologii, roli w ekosystemie oraz jak zwalczyć mszyce . Chcemy dostarczyć praktycznych informacji, które pomogą w skutecznym radzeniu sobie z tymi szkodnikami, wykorzystując przy tym ekologiczne metody na mszyce .

W dalszej części artykułu przyjrzymy się bliżej budowie i biologii mszyc, dowiemy się, jakie metody naturalnego zwalczania są najbardziej skuteczne oraz jakie mamy rośliny odstraszające mszyce.

Budowa i biologia mszyc

Mszyce (Aphidomorpha lub Aphidoidea) to owady z rzędu pluskwiaków i podrzędu piersiodziobych. Obejmuje między 4,6 a 5 tysięcy opisanych gatunków, które występują masowo i żerują na roślinach. Są to małe owady o miękkim, delikatnym ciele i błoniastych skrzydłach, które są często zredukowane. Ich odwłok jest baryłkowaty z wyraźnie zaznaczoną segmentacją. Przechodzą one przeobrażenie niezupełne.

Mszyce są roślinożerne i wysysają sok z roślin. Trawią go częściowo, a resztę wydalają za pomocą syfonów. Ilość pobieranego soku jest bardzo duża, sięgając nawet ⅓ masy owada na godzinę. Często są przyczyną znacznych szkód w uprawach. Naturalnymi wrogami mszyc są biedronkowate i złotookowate.

Niektóre gatunki mszyc żyją w symbiozie z mrówkami. Wydzieliny mszyc, zawierające cukry, aminokwasy i inne związki, są atrakcyjnym pokarmem dla niektórych gatunków mrówek. Mrówki zapewniają mszycom ochronę przed drapieżnikami i dbają o zapewnienie im wydajnych miejsc żerowania.

Wydzieliny mszyc w połączeniu z sokiem roślinnym tworzą tzw. spadź, która jest zbierana przez pszczoły. Miody wytworzone z niej nazywane są miodami spadziowymi.

Mszyce występują głównie w strefie klimatu umiarkowanego. W Europie występuje około 1000 gatunków mszyc, z których w Polsce stwierdzono prawie 700.

Źródło: Wikipedia

Cykl życiowy mszyc

Cykl życiowy mszyc jest złożony i różni się w zależności od gatunku. Niemniej jednak, wiele gatunków mszyc przechodzi przez podobne etapy rozwojowe, które pozwalają im na skuteczne przetrwanie i rozmnażanie.

1. Rozmnażanie bezpłciowe (partenogeneza): Wiosną i latem większość mszyc rozmnaża się bezpłciowo. Samice rodzą żywe potomstwo, które jest genetycznym klonem matki. W ciągu kilku dni młode mszyce stają się dojrzałe i są w stanie rodzić własne potomstwo. Dzięki temu mszyce mogą szybko zwiększać swoją populację.
2. Rozmnażanie płciowe: W pewnym momencie, zwykle pod koniec lata lub na początku jesieni, warunki środowiskowe stają się mniej korzystne dla mszyc. W odpowiedzi na to, niektóre gatunki mszyc zaczynają produkować samce i samice zdolne do rozmnażania płciowego. Po zapłodnieniu samice składają jaja, które przetrwają zimę.
3. Przetrwanie zimy: Jaja złożone przez samice są odporne na niskie temperatury i stanowią główny sposób przetrwania mszyc przez zimę. Wiosną jaja te wylęgają się, dając początek nowej generacji mszyc.
4. Migracja: Niektóre gatunki mszyc mają zdolność do migracji w celu znalezienia nowych miejsc żerowania. W tym celu produkują formy skrzydlate, które mogą przemieszczać się na duże odległości, przenosząc się z jednej rośliny na drugą.
5. Adaptacja do różnych roślin: Często mszyce przemieszczają się między różnymi gatunkami roślin w ciągu swojego cyklu życiowego. Na przykład, pewne gatunki mszyc mogą spędzać wiosnę na jednym gatunku rośliny, a lato na innym.

Zrozumienie cyklu życiowego mszyc jest kluczem do opracowania skutecznych strategii zarządzania nimi w ogrodzie. Poprzez dostosowanie praktyk ogrodniczych do cyklu życiowego mszyc, można minimalizować ich wpływ na rośliny i ograniczać ich populację.

Wpływ podwyższonej temperatury na interakcje między mszycami a roślinami

W obliczu globalnych zmian klimatycznych, wzrost temperatury staje się jednym z kluczowych czynników wpływających na ekosystemy. W kontekście ogrodnictwa, jest to szczególnie ważne ze względu na wpływ temperatury na interakcje między roślinami a ich szkodnikami, takimi jak mszyce.

1. Wpływ na biologię mszyc: Badania wykazały, że stres termiczny w zakresie od 25 do 28°C ma znaczący wpływ na biologię mszyce różanej (Macrosiphum rosae). Wzrost temperatury do 28°C skraca okres reprodukcji i długość życia mszycy, co prowadzi do zmniejszenia jej płodności.
2. Odpowiedź obronna mszyc: Mszyce różane wykazują dwie fazy odpowiedzi obronnej na stres termiczny: krótkotrwały (24–96 h) i długotrwały (2 tygodnie). Odpowiedzi te różnią się w zależności od temperatury, przy czym największa aktywność obronna obserwowana jest w 28°C.
3. Odpowiedź roślin: Rośliny, takie jak róża dzika (Rosa rugosa), które są narażone na stres termiczny oraz żerowanie mszyc, wykazują skuteczną obronę enzymatyczną w temperaturze 20°C. Wzrost temperatury wpływa na jakość tkanek rośliny, co może wpływać na interakcje z mszycami.
4. Znaczenie dla praktyki ogrodniczej: Zrozumienie wpływu temperatury na interakcje między mszycami a roślinami jest kluczem do opracowania skutecznych strategii zarządzania nimi w ogrodzie. Poprzez dostosowanie praktyk ogrodniczych do warunków termicznych, można minimalizować wpływ mszyc na rośliny i ograniczać ich populację.

Wnioski te wskazują na konieczność uwzględnienia zmieniających się warunków klimatycznych w praktyce ogrodniczej. Dostosowanie terminów uprawy, wybór odpowiednich odmian roślin oraz monitorowanie populacji mszyc mogą pomóc w minimalizacji negatywnego wpływu tych owadów na rośliny.

Źródło: Changes in Aphid—Plant Interactions under Increased Temperature

Naturalni wrogowie mszyc jako biologiczna metoda kontroli

Mszyce, mimo że są jednymi z najbardziej uciążliwych szkodników w ogrodzie, mają wielu naturalnych wrogów, którzy odgrywają kluczową rolę w utrzymaniu ich populacji na wodzy. Wykorzystanie tych naturalnych drapieżników może być skuteczną i ekologiczną metodą kontroli populacji mszyc.

1. Biedronki: Biedronki są jednymi z najbardziej znanych drapieżników mszyc. Dorosłe osobniki, jak i larwy, żerują na mszycach, pomagając w naturalny sposób ograniczyć ich populację.
2. Złotooki: Złotooki, zwłaszcza ich larwy, są skutecznymi drapieżnikami mszyc. Są one mobilne i aktywnie polują na mszyce na roślinach.
3. Błonkówki: Niektóre gatunki błonkówek składają jaja w ciałach mszyc, a ich larwy żerują na mszycach od wewnątrz, co prowadzi do ich śmierci. Po dojrzewaniu larwy wylęgają się, pozostawiając za sobą puste ciało mszycy.
4. Pająki: Pająki, choć nie są specjalistycznymi drapieżnikami mszyc, często łapią je w swoje sieci i żerują na nich.
5. Ptaki: Niektóre ptaki, takie jak sikory czy wróble, żerują na mszycach, zwłaszcza gdy są one obfite.
6. Promowanie naturalnych wrogów: Aby skutecznie wykorzystać naturalnych wrogów mszyc w ogrodzie, warto stworzyć dla nich sprzyjające warunki. Można to osiągnąć poprzez sadzenie roślin, które przyciągają drapieżniki (np. kwiaty przyciągające biedronki) lub unikanie stosowania pestycydów, które mogą zaszkodzić drapieżnikom.

Wykorzystanie naturalnych wrogów mszyc jest nie tylko ekologiczne, ale także ekonomiczne. Zamiast inwestować w chemikalia, można promować obecność drapieżników w ogrodzie, co przynosi długotrwałe korzyści w postaci zdrowszych roślin i zrównoważonego ekosystemu.

Rośliny towarzyszące jako naturalna obrona przed mszycami

Rośliny towarzyszące, nazywane również roślinami kompaniami, odgrywają ważną rolę w ekologicznym ogrodnictwie. Poprzez sadzenie odpowiednich roślin obok siebie, można zapewnić wzajemne korzyści, takie jak ochrona przed szkodnikami, poprawa wzrostu czy zwiększenie plonów. W kontekście mszyc, niektóre rośliny towarzyszące mogą działać jako odstraszacze lub przyciągać naturalnych wrogów mszyc.

1. Majeranek i bazylia: Te aromatyczne zioła odstraszają mszyce swoim intensywnym zapachem. Sadzenie ich obok roślin podatnych na mszyce może pomóc w ochronie przed tymi szkodnikami.
2. Nagietek: Nagietek jest znany z przyciągania biedronek, które są naturalnymi drapieżnikami mszyc. Jego jaskrawo pomarańczowe kwiaty są również atrakcyjne dla innych pożytecznych owadów.
3. Koper i fenkuł: Te rośliny przyciągają złotooki, które są skutecznymi drapieżnikami mszyc.
4. Nasturcja: Ta roślina działa jako „pułapka” dla mszyc. Mszyce są przyciągane do nasturcji, pozostawiając inne rośliny w spokoju. Jednak warto pamiętać, żeby regularnie sprawdzać nasturcje i usuwać mszyce, aby nie stały się one źródłem infestacji.
5. Czosnek i cebula: Sadzenie tych roślin obok roślin podatnych na mszyce może pomóc w odstraszaniu mszyc dzięki ich silnemu zapachowi.
6. Promowanie różnorodności w ogrodzie: Zamiast sadzenia jednego gatunku rośliny w dużych ilościach, warto promować różnorodność. Dzięki temu ogród staje się mniej atrakcyjny dla szkodników i bardziej atrakcyjny dla ich naturalnych wrogów.
7. Sianie roślin poza sezonem szkodników: Jednym ze sposobów na uniknięcie szkodników jest sianie roślin w terminach, które nie pokrywają się z największą aktywnością szkodników. Na przykład, późne sianie niektórych roślin może pomóc ominąć okres, w którym mszyce są najbardziej aktywne.
8. Uprawa w chwastach: Chociaż chwasty często są uważane za problem w ogrodzie, mogą one również pełnić funkcję ochronną. Niektóre chwasty konkurują z mszycami o zasoby, odstraszając je od bardziej pożądanych roślin. Ponadto, chwasty mogą przyciągać naturalnych wrogów mszyc, takich jak biedronki czy złotooki. Uprawa roślin wśród chwastów może być więc skuteczną metodą kontroli mszyc bez użycia chemikaliów.

Znaczenie mszyc w ekosystemie i metody ich naturalnego zwalczania:

a. Zrozumienie cyklu życiowego mszyc:

• Mszyce przechodzą przez kilka etapów rozwojowych, zaczynając od jaj, przez larwy, do dorosłych osobników.
• W zależności od gatunku i warunków środowiskowych, cykl życiowy mszyc może być różny. Zrozumienie tego cyklu pozwala na zaplanowanie upraw w taki sposób, aby unikać ich największej aktywności.

b. Naturalne metody zwalczania:

• Biedronki i złotookowate: Te drapieżniki są naturalnymi wrogami mszyc i mogą być używane do ich biologicznego zwalczania. Wprowadzenie ich do ogrodu może pomóc w redukcji populacji mszyc.
• Mydło potasowe: Roztwór mydła potasowego jest naturalnym środkiem, który może być skuteczny w zwalczaniu mszyc. Działa przez zakłócanie ich powierzchni ciała, co prowadzi do ich śmierci.
• Woda: Proste polewanie roślin wodą może pomóc w usunięciu mszyc z roślin. Regularne polewanie może również zapobiegać ich pojawianiu się. Należy zauważyć, że w naturze rolę tą spełnia deszcz, najlepiej obfity.

c. Omijanie cyklu rozwojowego mszyc:

• Planując terminy sadzenia i zbiorów w taki sposób, aby unikać okresów największej aktywności mszyc, można znacząco zredukować ich wpływ na uprawy.
• Na przykład, późne sadzenie niektórych roślin może pomóc unikać ataków mszyc, które są najbardziej aktywne wcześnie w sezonie.

d. Zastosowanie roślin pułapek:

• Niektóre rośliny, takie jak nagietki, przyciągają mszyce, odciągając je od bardziej wartościowych upraw. Sadzenie ich w strategicznych miejscach w ogrodzie może pomóc w kontroli populacji mszyc.

e. Znaczenie zdrowej gleby:

• Zdrowa, dobrze nawożona gleba może pomóc roślinom w walce z mszycami. Silne, zdrowe rośliny są mniej podatne na ataki szkodników.

f. Podsumowanie:

• Zrozumienie biologii mszyc i ich interakcji z roślinami jest kluczem do skutecznego i naturalnego zwalczania tych szkodników.
• Poprzez kombinację różnych metod, można skutecznie kontrolować populację mszyc w ogrodzie bez użycia chemii.

Pytania i odpowiedzi